Kapliczki wsi Zielonka Nowa
Wieś Zielonka Nowa jest jedną z najmłodszych w regionie zwoleńskim. Powstała w wyniku postępującego rozpadu rozległego onegdaj majątku Zielonka (historycznie Zielanka), należącego pierwotnie do rodziny Zieleńskich. Na gruntach Zielanki z czasem usamodzielniły się wsie Zielonka Stara, Mierziączka i Atalin. Od zarania należały do parafii p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Zwoleniu. Przyszła Zielonka Nowa została ulokowana na obszarze folwarku Zielonka, który w 1871 Dionizy Podczaski sprzedał właścicielowi Strykowic Rajmundowi Swieżyńskiemu, a ten z kolei zbył go w 1873 dwóm chłopom z Janowa, Stanisławowi Borzęckiemu i Janowi Piechocie. Nowi nabywcy rozparcelowali ziemię pomiędzy kilka rodzin chłopskich na zasadzie pożyczek zabezpieczonych na gruncie lub po prostu sprzedawali ją. W ciągu następnych 20 lat wykształciła się już wspólnota wiejska. Zewnętrznym wyrazem jej konsolidacji stały się kapliczki przydrożne. W chwili obecnej na gruntach Zielonki Nowej stoi sześć tego rodzaju obiektów, w tej liczbie są cztery kapliczki przydrożne i dwie ulokowane na podwórkach.
W 1907 roku mieszkańcy wsi ufundowali dwa obiekty. Pierwszy stanął przy drodze Zwoleń – Janowiec, niedaleko od skrzyżowania z drogami ku Wólce Szelężnej i Łaguszowowi. Być może zanim stanął tutaj kamienny krzyż, wcześniej już ustawiono drewniany (jego resztki były widoczne do l. 80. XX w.). Zgodnie z miejscowymi opowieściami, w miejscu tym grzebano zmarłe, nieochrzczone dzieci, tutaj też zatrzymywały się kondukty pogrzebowe, by zmarły pożegnał się ze wsią i polami. Oba zwyczaje są poświadczone w Polsce powszechnie. Drugi obiekt stoi mniej więcej pośrodku wsi, przy pierwszej (już nieistniejącej) drewnianej remizie. Obydwie kapliczki poświęcone są Matce Boskiej, o czym świadczą umieszczone na nich wezwania POD TWOJĄ OBRONĘ UCIEKAMY SIĘ. Poniżej tych aklamacji wykuto informację o fundatorach. W przypadku pierwszej z omawianych brzmi ona POMNIK TEN / WYSTAWILI / WŁOŚCIJANIE / WSI / ZIELONKA NOWA / 1907, natomiast oryginalny napis z drugiej nie przetrwał próby czasu i został zastąpiony współczesnym, który w pewnym stopniu oddaje sens pierwotny (udało się z niego odczytać tylko tyle: [.]a [-] / p[anu] Bogu [–] / [K]rzy[.] [w]ystawili / Włoś[cia]nie wsi / [Nowa] Zielonka / [r(oku).] 1907) – Na cześć i chwałę / Panu Bogu ten / Krzyż wystawili / włościanie wsi / Nowa Zielonka / r(oku). 1907.
Dwa kolejne krzyże są już fundacjami prywatnymi. Pierwszy z nich w 1908 roku na swoich gruntach przy gościńcu Zwoleń – Grabów ustawili bracia Franciszek, Józef i Jan Krześniakowie, co utrwalili w stosownym napisie – Pomnik ten / postawili / Franciszek / Józef i Jan / Ksześniaki / 1908. Również na własnej posesji krzyż ulokowali małżonkowie Bronisława i Jan Pyrkowie w 1909 r. – ich krzyż także poświęcony jest Matce Boskiej i w pewnym stopniu parafrazuje inskrypcje z dwóch pierwszych: POD TWOJĄ OBRONE UCIEKAMY SIĘ, poniżej data 1909, a na południowo-zachodniej ścianie Na cześć i / chwałe Panu Bogu / ten Kszysz wysta / wili Jan i Bronisła / wa Pyrkowie. W tym wypadku znany jest powód fundacji – krzyż stanął w intencji posiadania dzieci.
Całości dopełniają figura Matki Boskiej Fatimskiej w ogrodzie p. Brzozowskich i figura Matki Boskiej Wspomożycielki Wiernych dłuta ks. Tadeusza Furdyny na posesji p. Jargotów z 2012 roku.
